|
MƯA KHÔNG ƯỚT ÁO
Ngọc Bảo
Trời miền Nam Cali làm cơn hạn quanh năm, nên đôi khi một vài cơn mưa hiếm hoi nhỏ xuống cũng khiến tâm hồn người ta ướt át lên một chút, mặc dù cơn mưa đó mỏng manh như bụi, không đủ làm ướt áo. Một người bạn đă tức cảnh sinh t́nh làm một bài thơ như sau: Buổi sáng trời mưa không ướt áo Em về phố chợ, chiều mưa mau Nắng mưa ai bảo phụ nhau Th́ trăm năm ấy cũng nhầu áo xưa. “Mưa không ướt áo”, sao câu này cứ vương vấn trong tôi như một điệp khúc mà không hiểu tại sao? Phải chăng v́ chỉ chữ “mưa” không cũng đủ để gợi lên bao nhiêu cảm xúc trong tâm, những cảm xúc không tên, không duyên cớ mà chắc nhiều người cũng cùng có như vậy, v́ thế “mưa” bao giờ cũng là đề tài bất tuyệt trong thi ca, trong âm nhạc. Đă quá xa rồi những cơn mưa dầm dề lướt thướt, mưa bong bóng, mưa rào mùa hạ ngày nào ở Việt Nam, ở đây chỉ có chút mưa lất phất, họa hoằn lắm mới được một cơn mưa rào đổ xuống đủ để thấm đất. Nhưng bấy nhiêu đó cũng đủ rửa sạch một chút cho tâm hồn. Những ngày chân ướt chân ráo nơi xứ người, trong mùa lễ Noel tôi thường hay đi xem những khu phố chăng đèn kết hoa. Một đêm nọ khi đang dạo quanh một khu phố đẹpï, nhà nhà đều trang hoàng đủ kiểu, đủ mầu sáng rực, bỗng trời đổ mưa ướt và lạnh. Chạy vội lên xe, nh́n qua cửa kính những ánh đèn trở nên nhạt nḥa. Tâm hồn thơ ngủ quên từ lâu bỗng nổi lên, tôi làm vài vần thơ vụng dại, dù chưa bao giờ biết làm thơ hay thưởng thức thơ: Lại một mùa đông đến Mùa rực rỡ ánh đèn Lung linh muôn tia sáng Như những v́ sao đêm Đêm mưa, mưa lạnh giá Như nhỏ xuống hồn ta Những giọt sầu chai đá Của những tháng ngày qua Gặp nhau nơi xứ lạ Tưởng chừng như đă xa Trong kư ức nhạt nḥa Bỗng ta t́m lại ta
Trải qua bao năm, tôi không c̣n đi xem đèn mùa đông nữa. Cảnh c̣n đó, người c̣n đây, nhưng tâm xưa đă không c̣n nữa. “Quá khứ tâm bất khả đắc”. Nhưng thật sự có cần phải giữ lại tâm quá khứ đó không? Tâm quá khứ, tâm hiện tại, tâm vị lai, tất cả đều cho qua, qua đi hết để chỉ c̣n cái Vô Tâm, có lẽ lúc đó bờ mê sẽ trở thành bến giác của giải thoát chăng? Cách đây không lâu, một tăng sĩ tài hoa có nét bút chữ Hán thật sắc sảo và bay bướm đă viết cho tôi một bức thư pháp chữ “Như” thể theo lời yêu cầu. “Như” của “Như Thị” hay “Như Như” gợi lên một chân lư bất nhị, một cái nh́n tự tại đối với cuộc sống của nhàn đạo nhân đă thấu hiểu được thế nào là lư Sắc Không. Chỉ một chữ “Như” đó cũng đủ để nghiền ngẫm một đời, nhưng bên cạnh đó c̣n có mấy câu thơ chữ Hán tuyệt vời gợi lên cả một liên hệ mênh mang giữa “tâm” và “cảnh”. Tôi gọi đó là bài thơ “Vô sầu vũ”: Ba tiêu diệp thượng vô sầu vũ Chỉ vị thời nhân thính đoạn thường Trên lá chuối những giọt mưa rơi nhỏ xuống, mưa không biết buồn, nhưng người nghe tiếng mưa v́ khởi tâm mà thấy có buồn có vui trong đó. Tôi tạm dịch bài này như sau: Mưa rơi trên lá không sầu Sao người nghe tiếng bỗng đâu thấy buồn Một người bạn cũng đă dịch như sau: Nghe mưa khẽ giọt bên tầu lá Có kẻ v́ đâu bỗng đoạn trường Chỉ nghe tiếng mưa rơi trên lá cũng đủ dấy lên một nỗi buồn không tên len lén đi vào hồn, huống chi là đi giữa trời mưa. Quả thật tâm con người đối cảnh luôn luôn nhậy cảm, luôn luôn bị lôi cuốn theo cảnh để rồi khởi lên những t́nh cảm vui buồn giận ghét, nhớ thương v.v... Những khoảnh khắc đó thật mong manh và phù du vô cùng, nhưng đôi khi chúng cũng đem đến những hậu quả di lụy đến cả một đời. Thế nhưng, đôi khi đi giữa trời mưa mà “mưa không ướt áo”, có thể v́ mưa quá nhẹ chăng, hay cũng có thể là v́ người đi trong mưa không thấy ướt? Trong kinh Duy Ma Cật có một đoạn tôi thích nhất cũng nói về mưa, nhưng là mưa hoa như sau: Duy Ma Cật là một vị Bồ Tát hiện thân cư sĩ, sống giữa gịng đời mà tâm không vướng bụi đời. Trí tuệ của ông thâm sâu như biển, khiến các vị đại đệ tử của Phật c̣n phải nể sợ. Một hôm ông dùng phương tiện hiện thân mang bệnh, để nhân cơ duyên đó nói pháp phá những chấp trước c̣n lại nơi các đại đệ tử Phật khi các ngài đến thăm. Khi nghe những lời đối đáp quá thâm diệu của Duy Ma Cật với Bồ Tát Văn Thù Sư Lợi, một thiên nữ bỗng hiện ra tung hoa trời xuống như mưa để tán thán khen ngợi. Hoa rơi xuống ḿnh các vị Bồ Tát đều rơi rụng hết, nhưng đến các vị đại đệ tử của Phật th́ dính lại. Các ngài dùng hết thần lực để phủi hoa xuống, nhưng hoa vẫn không rời. Thấy thế, thiên nữ bèn hỏi Xá Lợi Phất: - V́ sao phải phủi hoa? Xá Lợi Phất nói: - V́ hoa này không như Pháp. Thiên nữ chỉnh lại: - Đừng bảo hoa này không như Pháp. V́ sao? Hoa này không có phân biệt, chẳng qua tựï nhân giả phân biệt đó thôi. Không phân biệt là như Pháp, trong khi vẫn c̣n phân biệt là không như Pháp. Đấy, ngài xem các vị Bồ Tát hoa có dính đâu? Đó là v́ tâm các ngài không c̣n phân biệt, không c̣n những tập khí xưa nay nên hoa không dính vào được. C̣n các vị đại đệ tử vẫn c̣n phân biệt dính mắc, c̣n sợ hăi sinh tử, c̣n tập khí chưa dứt th́ hoa mới mắc nơi thân thôi. Xá Lợi Phất là trưởng lăo trong các đệ tử của Phật, tuy thấm nhuần giáo lư vi diệu mà vẫn c̣n tâm phân biệt nam nữ, c̣n chấp trước đúng sai nên đă được thiên nữ dạy cho một bài học phá chấp. Mưa hoa rơi xuống không dính áo, phải chăng cũng là một h́nh ảnh của “mưa không ướt áo”? “Tâm vô phân biệt” là đặc tính siêu việt của đạo Phật, cũng c̣n gọi là “tâm b́nh đẳng” của chánh đẳng chánh giác, chỉ có nơi các vị đă giác ngộ hoàn toàn. Vô phân biệt không có nghĩa như những kẻ ngu si không biết hay dở, tốt xấu, mà là nh́n xuyên thấu qua được những khác biệt bề ngoài của h́nh thức để thấy được bản chất bên trong đồng đều của vạn pháp. Nam hay nữ, trắng hay đen, thực vật hay động vật, tất cả đều được cấu tạo từ bản chất của thiên nhiên vũ trụ, đều sinh ra từ tứ đại rồi lại trở về với tứ đại qua một quá tŕnh “thành, trụ, hoại không” như nhau. Với cái nh́n từ bản chất đó, sự phân biệt giữa cao và thấp, mê và ngộ, sanh và tử v.v.. cũng bị xóa mờ, để chỉ thấy những biểu hiện muôn mặt của Không và Sắc từ một nền tảng Chân Không Diệu Hữu bao la. Con người sinh ra lưôn luôn chạy đuổi theo hạnh phúc bằng đủ mọi cách, có khi bằng tiền tài danh vọng, bằng sự chiếm hữu vật chất hay tinh thần, bằng những t́nh thương yêu chân thật hay giả dối, và cao hơn nữa là bằng sự tu tập tâm linh. Phải chăng v́ từ đáy tâm hồn người ta luôn luôn có một khoảng trống bất an nào đó khởi nguồn từ một ngộ nhận về con người của ḿnh như một cá thể cô đơn và độc lập khác biệt với tất cả, cho nên phải luôn luôn t́m cách bảo vệ, che chở cho con người riêng biệt ấy? Từ mười mấy năm nay, tôi thường đi dự những ngày tu học mỗi tháng với các nhóm Thiền. Tôi gọi đó là “một ngày đi t́m hạnh phúc”, một thứ hạnh phúc b́nh an cho tâm hồn. Nhưng hạnh phúc b́nh an trong những giây phút đó cũng vẫn mong manh và sẵn sàng tan đi khi phải đối diện với những hoàn cảnh sống thực của đường đời vạn nẻo. Dù là hạnh phúc ǵ đi nữa, nếu c̣n phải t́m kiếm, c̣n phải cố tạo ra th́ cũng vẫn chợt nổi chợt tan như bong bóng nước. Nếu đặt mục đích chính trong sự tu là đi t́m sự an lạc th́ đó cũng vẫn là đuổi theo vọng tưởng. V́ ở dưới đáy tâm hồn, khoảng trống bất an vẫn c̣n đó, sự sợ hăi đau khổ muốn bảo vệ con người riêng biệt của ḿnh vẫn c̣n đó. Tu là để giác ngộ chân lư, để thấy được bản chất của mọi hiện tượng mà được tự tại, giải thoát. Lúc ấy không c̣n phải t́m kiếm an lạc, cũng không cần phải né tránh khổ đau , v́ khoảng trống bất an của cái ngă huyễn vọng đă biến thành khoảng Không trong sáng thanh tịnh của tâm nguyên thủy. An lạc thật sự chỉ có khi không c̣n sợ hăi đau khổ, khi thấy đau khổ và hạnh phúc đều không khác trong bản chất vô thường của chúng. Nói cách khác, khi không c̣n phải chạy đuổi t́m an lạc hạnh phúc, tự đó đă là an lạc hạnh phúc rồi. Đó cũng là cái Dũng có được do tâm b́nh đẳng, tâm vô phân biệt, xem nghịch cảnh hay thuận cảnh đều như nhau. Dù là cơn mưa phùn của hạnh phúc, hay cơn mưa băo của đau khổ, những giọt nước mưa đó cũng không làm thấm ướt được lớp áo của người có cái Dũng đó. Sinh lăo bệnh tử vẫn c̣n đó, nhưng trong những khoảnh khắc của cuộc đời, hạnh phúc đến trọn vẹn với những ǵ thật nhỏ nhoi trước mắt. Cảm ơn hoa đă v́ ta nở Thế giới vui từ mỗi lẻ loi. (Tô Thùy Yên)
Ngọc Bảo
|