| KHI NẮNG XUÂN VỀ Lam Khê
Như thường lệ, sáng sớm ông Sang chạy bộ một ṿng quanh con đường mới trải nhựa trong xóm. Sau đó ông ghé tạt vào khu nghĩa trang nằm heo hút trên một ngọn đồi thấp. Nơi đây lộng gió và không gian toả sáng một màu trời. Cảnh trí u nhàn cùng tiếng chim hót trên ngàn cây xanh khiến ḷng người cảm thấy yên vui tĩnh lặng, cho dù đang ở giữa một băi tha ma với nhiều ngôi mộ đá ong hoang phế đă lâu đời. Trong bộ đồ thể thao đẫm ướt mồ hôi, ông Sang bước đến một ngôi mộ có mái che, lấy ra một nắm nhang được gói cất cẩn thận nơi đó. Ông đốt nhang và đi cắm hầu hết các ngôi mộ. Mấy hôm trước, ông ra dẫy cỏ, lặt lá mai, nên cả khu mộ lúc này trông thật thoáng đăng sạch sẽ. Ông làm những công việc mà nhiều người cho là vô công rỗi chuyện, với ḷng thanh thản pha lẫn sự thành kính, cùng một niềm tin mơ hồ nào đó mà ông vẫn chưa hiểu hết. Thắp nhang xong, ông đến ngồi xuống một tảng đá và phóng tầm mắt nh́n khắp ngọn đồi rực vàng màu hoa dại. Một vài nụ tầm xuân, mấy cánh mai vàng vừa chớm nở những bông hoa đầu tiên trong nắng sớm. Có tiếng chuông chùa vọng lại từ phía bên kia ngọn đồi. Ngôi chùa cổ quanh năm quạnh vắng ấy, ông chưa một lần bước chân vào. Chỉ thỉnh thoảng có dịp đi ngang qua cổng, ông mới dừng lại ngắm nh́n tượng Phật Quan Âm trước sân. Tượng đă cũ kỹ lắm, lớp áo thạch cao bên ngoài gần như bị sờn tróc hết. Nhưng h́nh dáng và khuôn mặt từ bi phúc hậu của vị Bồ Tát làm ông chạnh ḷng hoài niệm bâng quơ. Bất giác ông cho tay vào cổ áo kéo sợi dây chuyền bạc có gắn bức tượng Quan Âm nhỏ bằng đá cẩm thạch. Một kỷ vật mà ông cất giữ suốt bao năm. Sau này khi đem bọc bạc rồi đeo vào cổ, mọi người trông thấy đều lấy làm lạ lắm. Vợ ông th́ không ngớt lời chế giễu: - Ối dào! Mấy chục năm trời có bao giờ thấy ông đi chùa lễ Phật ǵ đâu, sao nay lại đeo tượng Phật. Hẳn là của thầy bên chùa cho ông đấy chắc? Ông lắc đầu cười nhẹ, nói một câu vốn đă quen miệng: - Bức Tượng này của một người bạn tặng cho tôi trong thời kháng chiến lận. Người bạn ấy mất lâu lắm rồi. Chính nhờ đeo tượng Phật mà tôi nhiều phen thoát hiểm đấy. - Rơ vớ vẩn. Ông mà cũng dị đoan đến vậy cơ à! Ông lặng thinh như đă quen với những ǵ bà hay nói. Làm sao bà có thể hiểu được. Cái kỷ niệm mà ông cho là rất thiêng liêng cao quư ấy, nó nằm sâu trong tận đáy ḷng hơn một phần tư thế kỷ rồi. Có lần ông đă t́m về nơi ấy. Tất cả đă thay đổi theo thời gian cùng những chuyển biến không ngừng của cuộc sống. Tuy vậy ông cũng nhận ra chiếc cổng sắt sờn cũ có giàn hoa giấy phía trước. Ngôi nhà hai tầng nằm sâu bên trong phô hẳn vẻ nhạt nḥa rêu bạc. Khung cảnh vẫn như ngày nào. Song khi ông hỏi tên người chủ cũ th́ không ai biết. Ông bần thần đứng măi trước căn nhà để hồi tưởng lại những con người đă từng giúp ḿnh ngày trước. Giữa thời buổi loạn ly đầy biến động người ta vẫn sẵn sàng trải rộng tấm ḷng bằng một nghĩa cử cao đẹp của t́nh người, dù biết ông không cùng chung chiến tuyến. Những ngày đầu xuân năm ấy, chiến sự ác liệt xảy ra khắp nơi. Chính trong ngôi nhà này, Sang được mọi người cưu mang, khi bị tập kích truy lùng. Họ là mẹ, là vợ con của một sĩ quan cao cấp chế độ đương thời. Khi lọt vào đây, Sang nhận ra t́nh thế ngay khi thoáng thấy bức ảnh quân phục của người chủ nhân và đinh ninh ḿnh khó thoát được. Nhưng bà cụ đă nhanh chóng bảo người con dâu cùng hai đứa cháu đưa vị khách không mời này lên lầu thay quần áo. Sau đó Sang được cho ăn uống thuốc men cùng nghỉ ngơi trong nhà suốt một tuần lễ. Hằng ngày hai đứa con của chủ nhà mon men đến lân la nói chuyện với Sang. Cô bé Thi--mười bốn tuổi cùng cậu em nhỏ hơn một chút, đều mang khuôn mặt thánh thiện và phúc hậu của bà nội, lại luôn tỏ vẻ cảm mến người thanh niên xa lạ đầy bí ẩn đang trú tại nhà. Mọi người xem Sang như con cháu người làm và dường như ai cũng tránh hỏi về lai lịch cùng công việc của Sang. Người đàn ông chủ nhà đi đâu vắng. Bà cụ rất mộ đạo. Sớm tối bà gơ mơ tụng kinh trên tầng hai. Hai chị em Thi cũng hay ngồi bên bà nghe kinh. Khung cảnh gia đ́nh thân thiết chuẩn mực, cùng với không khí của ngày đầu xuân ấm áp làm ḷng Sang bâng khuâng chạnh nhớ về làng quê xa xôi tận đất Bắc. Nhưng chàng thanh niên mang lư tưởng cách mạng vẫn không quên trách nhiệm đang c̣n nằm phía trước. Ngày từ giă, người mẹ trẻ đích thân lái xe hơi đưa Sang ra khỏi ṿng nguy hiểm. Trước khi đi, Thi đă kịp chạy theo đưa cho Sang một vật. “Thi tặng chú Sang bức tượng Quan Âm bằng đá nè. Chú mang trong người đi. Bồ tát sẽ phù hộ cho chú mỗi khi gặp hoạn nạn.” Sang cầm bức tượng ngắm nghía. Cảm nghĩ đến năng lực của Bồ Tát đă khiến xui cho ḿnh chạy lạc vào một ngôi nhà có đầy ḷng nhân ái thạnh t́nh này. Sang bồi hồi chia tay cô bé Thi và hứa: “Khi nào đất nước thanh b́nh chú sẽ trở về thăm và tạ ơn những người đă cứu giúp ḿnh. Ngày ấy chắc không c̣n xa lắm đâu. “Cầu nguyện Bồ Tát gia hộ cho Thi sống đến ngày đó để gặp lại chú Sang.” “Sao Thi lại nói gở thế… Đâu lư nào…” Không c̣n thời giờ để nói thêm ǵ nữa, Sang bước ra xe… ngoái nh́n lại ngôi nhà và cô chủ nhỏ đang đứng trước cổng như để in đậm h́nh ảnh quen thuộc ấy vào tâm tưởng. Vậy mà mất hơn mười năm, Sang mới thực hiện lời hứa trở lại chốn này. Ngôi nhà vẫn c̣n đó c̣n người năm cũ không biết đă trôi dạt về phương trời nào? - Xin lỗi… Ông t́m ai ở đây? Một ông lăo đi ngang qua chợt dừng lại hỏi. Sang ngần ngại nhưng cũng buột miệng nói: - Dạ tôi muốn t́m gia đ́nh cô Thi hồi trước ở ngôi nhà này. Ông lăo nh́n Sang một hồi lâu rồi mới nói: - Có phải ngày xưa ông từng trốn vào đây, được chủ nhà che chở cho ở lại phải không? Gia đ́nh họ đă đi ra nước ngoài. C̣n cô Thi… cô ấy mất trước đó vài năm v́ chứng bệnh ung thư máu. Ông lăo dẫn Sang đi thăm mộ Thi ở trong khu nghĩa trang Thành phố. Ông kể nhiều về gia đ́nh của họ, bởi ông từng làm quản gia trong nhà. - Nhà chủ đi rồi th́ tôi cũng dọn ra riêng. Ông cụ lại thở dài nói tiếp: - Cô Thi bây giờ nằm đây một ḿnh mà cũng chẳng yên thân. Nhà nước đang quy hoạch khu vực này. Mồ mả được thân nhân người ta dỡ đi gần hết. Gia đ́nh cô Thi từ ngày đó đến nay bặt tin luôn. Bà con cũng chẳng thấy ai đến thăm nom cúng viếng. Tôi v́ chút ân nghĩa với chủ cũ, nhưng cuộc sống c̣n khó khăn quá. Việc bốc mộ và di dời chỗ khác kinh phí rất tốn kém. Vả lại, sau này sợ người nhà về làm khó dễ… Chính ông Sang đă đứng ra bảo lănh và thuê người bốc mộ Thi đưa về chôn trên ngọn đồi này. Khi về hưu ông mua đất làm nhà rồi dọn về đây ở. Một phần v́ ông thích cảnh miền quê yên tĩnh, không cách xa thành phố lắm mà cũng gần với nơi con cái làm việc. Một phần ông muốn chu toàn câu nghĩa tử nghĩa tận đối với người đă khuất - Cô Thi, một ân nhân mà ông xem như người bạn nhỏ. Một người con gái có tâm hồn vô tư bao dung rộng mở. Một trái tim từ bi thánh thiện như Bồ Tát Quan Âm. Nhiều khi ông tự nghĩ, như những câu chuyện Phật Pháp mà ông từng đọc qua, có thể bà cụ và cô bé là hóa thân của Bồ Tát đă đưa đường dẫn lối và cứu ông thoát nạn năm ấy. Bồ Tát đă biến mất khỏi cuộc đời sau khi trao cho ông một tín vật. Và ông đă nuôi dưỡng niềm tin ấy trong suốt quăng đời đi qua của ḿnh. Từ ngày về sống với xóm làng, ông thường lên đồi dẫy cỏ trồng hoa, thắp nhang cho những ngôi mộ hoang không người chăm nom, trong đó có cả mộ của Thi. Ông chỉ muốn làm chút ǵ đó để trả ơn cho cuộc đời. Suốt một thời chinh chiến ông đă thọ ân biết bao người. Họ là những dân lành chất phác, là những người tri thức đầy ḷng yêu nước, và những tấm ḷng người trải rộng mênh mông. Hơn nữa, ông nghĩ đây cũng là việc làm để vận động cơ thể, giúp tâm hồn khuây khỏa yên vui, lại tạo ra cảnh quan môi trường cho cuộc sống cũng như gieo âm đức cho vong hồn người khuất bóng được nhẹ nhàng thanh thản. Khi ông Sang về đến nhà th́ ánh nắng đă lên cao. Bà Sang đang bận phơi lá bên chái hiên. Cô con gái lớn đưa mấy đứa cháu ngoại về phụ ông bà dọn dẹp nhà cửa ăn Tết. Ông mang mấy ống tre lồ ô ra sân định ngồi xuống chẻ lạt th́ cô con gái gọi: - Con đă dọn cháo và pha cà phê xong rồi. Bố mẹ vào ăn sáng đi rồi hẵng làm. Mấy đứa trẻ đang chơi đùa cười vang cả nhà. Ông Sang cảm thấy ḷng rộn ră vui tươi như thời trẻ con cứ mong mỏi cho mau đến Tết. Thời thanh niên đầy nhiệt huyết, ông trải qua bao mùa xuân giữa mịt mù bom đạn, nhưng vẫn có đủ cả hoa cả bánh và cả t́nh người hậu phương gởi đến. Nhiều khi cận kề bên cái chết, ông lại nhớ đến bức tượng Quan Âm, cùng lời nói của bé Thi văng vẳng bên tai: “Chú nhớ mang theo, Bồ Tát sẽ pḥ hộ cho chú”. Dù không tin lắm vào những điều thần kỳ hư diệu, nhưng ông vẫn cảm thấy có một sức mạnh nào đó khiến ḷng thấy dũng cảm hơn mỗi khi nghĩ đến. - Một lát con ra chợ đây. Bố mẹ cần mua ǵ thêm không? - Con gái ông hỏi khi cả nhà đang quây quần ăn sáng. - Bánh trái hoa quả cũng tạm đầy đủ cả rồi. Có hai ông bà già và đám con cháu, ba ngày này cũng chẳng ăn bao nhiêu. Họa chăng có mấy ông bạn già t́m tới lai rai. À này, con nhớ mua thêm cho bố vài lọn hương thơm nhé. Bà lên tiếng: - Hôm trước ông mua cả gánh hương của con bé bán dạo, có đem ra mả thắp vài tháng cũng chưa hết. Tôi định chút nữa mang thúng gạo nếp và ít hương sang chùa cúng đấy. - Vậy th́ con t́m mua vài kư thạch cao và xi măng trắng, để chiều nay bố sang thưa sư ông sơn áo lại bức tượng Quan Âm cho mới để đón xuân. - Chao ôi! Hôm nay ông muốn sang chùa làm công quả kiếm phước đấy à! Chắc năm mới chùa sư ông có quới nhân đến viếng. - Bà nói… đâu phải cứ đến chùa th́ mới làm công quả. Lâu nay tôi không đi chùa, nhưng cũng làm được nhiều điều công đức. - Vâng, tôi biết. Cũng nhờ bức tượng Quan Âm của người bạn quá cố nào đó mà ông mới nghĩ đến việc sang đắp tượng Phật cho nhà chùa. Nhưng hôm nay đă hai mươi tám Tết rồi th́ làm thế nào cho kịp. Ông c̣n phải phụ tôi chẻ lạt buộc bánh nữa chứ. Gói cả trăm cái bánh nậm bánh cúng để ông cúng mồ mả. Rồi nào bánh chưng bánh tét… Con Cả c̣n đ̣i đổ bánh in… - Thôi để bố sang chùa làm công quả đi mẹ. Ngày mai có vợ thằng Hai thằng Ba về phụ gói bánh được rồi. C̣n bánh in con làm cũng nhanh lắm. Tất cả cũng hoàn thành trước giờ giao thừa mà. Thằng Tân, đứa cháu ngoại nhanh nhảu lên tiếng: - Cho con theo ông sang chùa phụ đắp tượng nhé mẹ. Nó quay sang ông ṿi vĩnh: - Ông cho cháu đi với... Ông cười xoa đầu nó: - Ừ, ông cháu ḿnh cùng đi. Để mẹ con bà ấy ở nhà thử tài nội trợ xem sao. - Chà! Rơ nói khéo nhỉ! Công việc đó tôi làm cả đời rồi. Đâu phải đợi đến bây giờ mới trổ tài cho ông thấy. Cả nhà cười lớn vui vẻ. Ông Sang đứng lên thong thả bước ra sân. Một làn gió nhẹ. Một thoáng hương xa. Nắng ấm xuân về, như mang cả dáng h́nh người con gái năm xưa… |