BÓNG NHỎ CHIỀU THU
Lam Khê
Mưa rả rích suốt cả buổi chiều. Trời đă vào thu. Cơn mưa tháng bảy d́u dặt âm u phả lên bầu trời một màu khói mây lăng đăng. Sân chùa yên vắng. Mấy chú chim sâu thường ngày hót vang inh ỏi, lúc này cũng run rẩy nép ḿnh dưới những táng cây cao. Tôi ngồi trực pḥng khách không biết làm ǵ hơn là ngắm mưa rơi và ngâm nga bài thơ kệ. Mưa gió thế này th́ chẳng ai đến chùa làm ǵ.
Chiếc Atila vừa chạy xe vào sân. Nh́n thoáng qua, tôi nhận ra ngay dáng vóc nhỏ nhắn quen thuộc của chị. Quả là một nữ Phật tử thuần thành. Chị đến chùa vào mỗi chiều tan tầm, bất kể mưa to gió lớn, nước dâng ngập đường. Sư huynh tôi nhiều lần lấy chị làm tấm gương sách tấn mấy huynh đệ:
- Phật tử Diệu Ân tinh tấn c̣n hơn mấy chú ở chùa. Mấy chú chớ có xem thường. Mai này qua cầu giải thoát, hàng Phật tử tinh tấn th́ bước trên cầu. C̣n người xuất gia mà giải đăi biếng trễ th́ phải đi ở dưới… Có học có hành càng phải chuyên tu mới thành tựu đạo quả.
Chị rũ áo mưa ngoài hành lang, nh́n qua thấy tôi liền gật đầu chào:
- Dạ! Diệu Ân chào sư chú.
Tôi vừa cạo xong chỏm tóc để thọ sa di. Sư huynh là trụ tŕ, nên Phật tử đến chùa thường gọi tôi là sư chú.
Hai hôm rồi chị không đến chùa. Chị vừa trở về sau chuyến đi làm từ thiện từ miền cao nguyên lạnh giá…
Thấy chị xách giỏ trái cây đi ngang pḥng khách lên chánh điện, tôi khẽ reo lên:
- A! Phật tử Diệu Ân đi cứu trợ vùng xa c̣n mang quà về cúng chùa. Mà chị mua chi nhiều dữ vậy.
Chị cười, vẻ rạng rỡ thành kính:
- Dạ Diệu Ân mua ít trái cây, trước cúng Phật, sau để quư thầy và mấy chú dùng…
- Có cả hoa tươi Đà Lạt và hoa bất tử nữa…
- Dạ.. giỏ hoa cúng cho con bé. Nó rất thích hoa bất tử.
Tôi lư sự:
- Chị ấy đă trở thành hoa bất tử... trong ḷng mẹ rồi c̣n ǵ.
- Chị trầm giọng lễ phép:- Dạ! Vâng…
Hai năm trước… cũng vào một buổi chiều mưa gió thế này, tôi ngồi tiếp một nữ tín chủ đến chùa với vẻ mặt sầu bi ủ rũ. Người phụ nữ có gương mặt dịu dàng, nhưng ánh mắt chất chứa cả bầu trời thương đau bị dồn nén đến tận cùng. Chị đưa tôi phong b́ xin ghi tên cúng thất cho đứa con gái mới mất. À! Một người mẹ mất con. Thảo nào mà chẳng đau buồn. Tôi nh́n lướt qua. C̣n trẻ thế mà đă sớm ĺa xa cơi thế. Khi chị lên chánh điện lễ Phật, tôi len lén nh́n theo, chỉ là ṭ ṃ thôi. Chợt nghe ḷng dấy lên một niềm thương cảm xót xa. Ngày tôi trốn gia đ́nh đi xuất gia, mẹ thương nhớ khóc suốt một thời gian dài. Sanh ly đă vậy, tử biệt càng muôn phần thống thiết. Phật đă ví nước mắt chúng sanh nhiều hơn nước biển mà.
“Có người đến chùa v́ ḷng thâm tín mộ đạo, muốn học hỏi tu tiến. Có người muốn t́m sự b́nh yên tĩnh lặng trong giây lát. Cũng có người thất bại công danh sự nghiệp hay v́ đau khổ t́nh trường mà t́m đến chùa để mong được khuây khỏa giải bày. Phật lắng nghe tất cả. Ánh mắt từ bi thương cảm của Phật xoa dịu hết những tâm hồn đau thương lạc lơng” Tôi nhẩm đọc câu mà lúc sinh tiền sư phụ thường hay nói để suy nghiệm sự đời qua triết lư nhà Phật. Và tự nhiên thấy ḿnh cũng là một… tiểu hành giả của Như Lai, có trách nhiệm lắng nghe và giải bày bao niềm vui nỗi buồn của nhân thế.
Lễ Phật xong, chị xuống pḥng khách đưa cho tôi tấm h́nh cô con gái xin thờ lại trong chùa. Chị nh́n ảnh con, mắt đong đầy ngấn lệ:
- Tôi muốn thờ cháu ở nhà. Nhưng người ta bảo không nên. Cháu bị tai nạn chết trẻ quá, cần phải ở chùa để nghe kinh kệ. Tôi không thường đi chùa nên không hiểu biết. Xin thầy chỉ dạy… gia đ́nh phải làm ǵ để vong hồn cháu được sớm siêu thoát. Vợ chồng tôi chỉ có ḿnh nó. Nó là tất cả…
Chị quay mặt ra sân như để cố kiềm chế một tiếng nấc. Tôi vội nói:
- Dạ! Ảnh cô cứ để đây, Minh Đăng sẽ thưa lại với thầy trụ tŕ! À! Cô gọi Minh Đăng là chú được rồi. Minh Đăng chỉ mới thọ sa di thôi…
Chị không quan tâm điều tôi vừa nói. Ḷng dạ người mẹ tan nát v́ mất con th́ gọi thầy hay chú có ǵ là quan trọng. Ngồi một lúc chị bắt đầu kể về cô con gái duy nhất của ḿnh. Vợ chồng chị dành hết t́nh yêu thương, dồn bao tâm sức tiền bạc lo cho con ăn học trong điều kiện tốt nhất. Cô lớn lên trong cảnh ấm êm sung túc của gia đ́nh, xinh đẹp, ngoan hiền và học giỏi các môn khoa học tự nhiên lẫn xă hội. Sau bao năm dồi mài kinh sử, cô tốt nghiệp đại học với văn bằng ưu tú, có việc làm tốt, lương cao. Vợ chồng chị rất tự hào và hạnh phúc như bất cứ bậc cha mẹ nào nh́n thấy con ḿnh thành đạt. Vậy mà niềm hạnh phúc ấy lại quá mong manh chóng vánh. Một buổi sáng đi làm, cô bị tai nạn rồi ra đi măi măi:
- Tôi bây giờ cũng như người chết rồi. Con mất. Chồng lâm bệnh. Tôi phải gắng gượng để làm điểm tựa cho chồng… chỉ c̣n biết đi chùa cầu nguyện…
Đợi chị dứt xong câu chuyện bi thương, tôi bắt đầu vận dụng chút kiến thức Phật học mà ḿnh có được để thuyết một bài pháp ngắn. Tôi nói rằng con người sanh ra đời không ai tránh khỏi định luật vô thường sanh diệt. Không ai- kể cả Phật có thể làm thay đổi cái định luật bất di bất dịch đó. Thời Phật tại thế, có người đàn bà ôm đứa con mới chết của ḿnh đến xin Phật ra tay cứu sống. Bà chỉ có một một ḿnh nó. Và nó là tất cả cuộc sống của bà. Phật dạy bà đi xin một nắm tro của gia đ́nh nào từ xưa tới giờ chưa từng có người chết. Bà đi t́m khắp, nhưng không nhà nào lại không có cảnh tang thương tử biệt. Thế là bà giác ngộ. Bà hiểu và chập nhận hoàn cảnh bất hạnh của ḿnh. Từ đó bà hướng ḷng về Phật pháp…
Chị ngồi yên, mắt dán chặt vào di ảnh con. Chị đang lắng nghe hay c̣n mải đắm ch́m trong nỗi suy tư sầu muộn. Tôi không thể nhận biết nên đành tiếp tục bài thuyết pháp của ḿnh. Ngoài trời mưa gió. Trong căn pḥng nhỏ, tôi cất giọng đều đều cố để lấn áp cơn mưa giông đang âm ỷ trong ḷng người mẹ. Chị lắng nghe mà vẻ mặt thờ thẩn ngây dại của người ch́m trong mộng du. Tôi nói rằng trên đời này không có ǵ đau khổ hơn khi tre già phải khóc măng non. Mất một đứa con, lại là con một, th́ sự sống của mẹ cũng chết dần chết ṃn. Nhưng người chết rồi th́ không thể sống lại. Ḷng thương con lúc này cần phải chuyển theo chiều hướng thiết thực hơn để mong cứu rỗi vong linh người mới mất. Trong ṿng bốn chín ngày vong hồn người chết c̣n vất vưởng chơ vơ. Đây là lúc mà người thân trong gia đ́nh cần đến chùa tụng kinh, chí thành khấn nguyện cầu siêu bạt độ, làm điều phước thiện hồi hướng công đức. Có như vậy th́ người c̣n kẻ mất đều có phần phước đức…
Dù chị lắng nghe tôi với ḷng thành kính hay v́ phép lịch sự th́ ít ra chị cũng có đôi chút am hiểu tỉnh ngộ. Tối hôm đó… chị đến chùa với nhang đèn hoa quả bày trước bàn linh rồi ở lại tụng kinh. Suốt bốn chín ngày, trên bàn linh cô gái trẻ lúc nào cũng đầy hoa tươi, bánh trái, khói hương nghi ngút. Người mẹ làm những ǵ có thể làm cho đứa con gái vắn số. Sáng chị đến chùa, đứng lặng trước di ảnh con. Chiều tối chị lên chánh điện, quỳ lạy Phật và nghe quư thầy tụng kinh. Cúng chung thất con xong, chị vẫn đến chùa mỗi tối. Hai năm rồi, bước chân đi về của chị đă trở nên quen thuộc dưới mái chùa. Tiếng tụng kinh của chị cũng ḥa nhập ngân vang trong một không gian ấm cúng đạo t́nh.
Thấy chị thường đến một ḿnh, tôi hỏi:
- Sao chị không dẫn ông nhà đi tụng kinh luôn?
Chị đáp nhỏ nhẹ:
- Ông thích lắm, nhưng bệnh không thể ngồi lâu được… chú à. Ổng thích đọc và nghiên cứu kinh sách của mấy chú cho mượn…
- À! Mà chị đọc những sách đó có hiểu không? Tôi hỏi v́ biết mấy chú nhà ḿnh thường cho chị mượn nhiều bộ kinh sách mang tính triết lư sâu xa.
Chị trầm ngâm gật đầu:
- Dạ Diệu Ân đọc lúc rảnh rỗi, có hiểu đôi chút.
- Nghe nói Diệu Ân có đi làm từ thiện.
Chị cười nhũn nhặn:
- Dạ đâu có ǵ… chỉ là đi theo mấy chị bạn cho vui.
Chị đi làm từ thiện cho vui… với cả tấm ḷng nhiệt t́nh và cũng thường xuyên vào các ngày cuối tuần. Chị t́m tới những khu dưỡng lăo, viện mồ côi xa tít ngoài vùng ven. Chị cũng đến những các buôn làng nằm trên các rẻo cao thưa vắng. Mỗi chuyến đi là mỗi tầm nh́n được mở rộng. Mỗi chuyến đi giúp chị nhận thức rơ hơn bức tranh muôn màu của kiếp sống nhân sinh.. Chị có được những giây phút tĩnh lặng trước cảnh đồng quê sông nước hữu t́nh. Chị thích thú ngắm nh́n bao vẻ đẹp nên thơ của núi đồi hùng vĩ. Và chị cũng xúc động thật nhiều khi đối diện với những mảnh đời bơ vơ khốn khổ. Ngày qua ngày, những chuyến đi đă phần nào xoa dịu nỗi đau mất con của người mẹ. Chị hiểu rằng trên cuộc đời này c̣n rất nhiều người bất hạnh hơn ḿnh. Chị và yêu thương cuộc đời bằng cả tấm ḷng sẻ chia thành thật.
Gian pḥng khách là nơi cất chứa thực phẩm gạo ḿ và cả áo quần cũ mà tôi tiếp nhận từ các Mạnh Thường Quân. Cuối tuần chị tới chùa cùng nhiều nguồn hàng quyên góp của bạn bè thân quyến. Tất cả được đóng gói và chuyển lên xe. Những chuyến xe đưa chị cùng bạn bè trong nhóm từ thiện đi đến những nơi cần đến. Trong giỏ sách chị đựng đầy các tài liệu in ra từ các bài kinh nhật tụng, các bài sám… những bài giới thiệu về phương pháp dưỡng, chế độ dinh dưỡng:
- Chị in tài liệu này để phát cho người ta à ?
- Dạ! Diệu Ân in mấy bài kinh sám ngắn để các cụ già dễ đọc dễ thuộc. C̣n phương pháp dưỡng sinh th́ dạy cho các em thanh thiếu niên, giúp chúng bảo vệ bản thân và môi trường sống trong điều kiện tốt nhất.
- Chị biết phương pháp dưỡng sinh?
- Trước đây Diệu Ân có phụ trách bộ môn dưỡng sinh ở câu lạc bộ thể thao Quận.
Tôi liền gợi ư:
- À! Vậy Diệu Ân đến dạy cho mấy chú tập dưỡng sinh mỗi sáng đi. Mấy chú nhà ḿnh chỉ biết lo học, không chú ư đến vấn đề thể dục thể thao, giữ ǵn sức khỏe ǵ hết.
- Dạ… Nếu mấy chú thích th́ Diệu Ân sẽ dạy.
Tôi lắc đầu:
- Nói vậy thôi. Chị đưa tài liệu cho mấy chú tập là được rồi. Trông chị nhỏ nhắn thế mà ban ngày đi làm, tối tụng kinh, cuối tuần c̣n đi làm từ thiện. Thời giờ sức lực đâu mà chịu nổi. Lại c̣n công việc nhà nữa.
Chị cười:
- Sức tới đâu làm tới đó chứ có nhiều nhặn ǵ đâu sư chú. Diệu Ân từng đến các trại phong, đến những nơi điều trị các căn bệnh hiểm nghèo của xă hội. Có rất nhiều y bác sĩ và cả những vị tu sĩ trẻ đang dấn thân v́ người bệnh suốt cả ngày đêm. Các vị làm việc trong môi trường dễ bị lây nhiễm mà chẳng chút bạn tâm, ghê sợ. Ánh mắt nụ cười của các vị luôn niềm nở bao dung. Ḷng từ bi thôi thúc các vị dấn thân phục vụ chúng sanh không chút vụ lợi. Họ chính là Bồ Tát hiện thân trong đời...
Tôi gật đầu:
- Vâng! Bồ Tát hiện thân trong đời với nhiều tâm nguyện và h́nh thức khác nhau. Họ là những vị tu sĩ, những người mang màu áo trắng blu thánh thiện, và những người cư sĩ giàu tâm đạo như chị đều là Bồ Tát…
Chị lắc đầu:
- Dạ thưa… Diệu Ân đang tập sự làm một cư sĩ tại gia b́nh thường chứ nào dám phát nguyện hành Bồ Tát đạo…
Tôi cười:
- Th́ chúng ta cũng là những người đang tập sự. Những vị Phật, Bồ Tát tương lai trong đời thường…
Thấy chị xuống nhà xe chuẩn bị mặc áo mưa ra về, tôi hỏi vói theo:
- Diệu Ân không ở lại tụng kinh sao?.
- Dạ tối nay Diệu Ân xin phép nghỉ tụng một bữa. Có mấy đứa cháu dưới quê lên chơi. Ông nhà đang bệnh. Mấy hôm rồi vắng nhà… Tuần tới lại theo đoàn bác sĩ từ thiện xuôi về miền sông nước…
Tôi bắt đầu thuyết giảng:
- Đi làm từ thiện hay ở nhà mà giữ được tâm an lạc thanh tịnh cũng là tu rồi, chị ạ! Người hành Bồ Tát đạo th́ ở bất cứ đâu cũng tu được.
Chị cười. Nụ cười hiền lành tự tin của người luôn biết vượt qua chính ḿnh. Chị đang ḍ dẫm trên lối về - Theo cách ví von của chị. Nhưng trên mỗi lối về của chị có nhiều hoa thơm cỏ lạ, ươm mầm cho niềm tin và lẽ sống ngày mai.
Bóng nhỏ chiều thu khuất dần sau làn mưa mây lất phất bụi mù.