XÂY DỰNG HẠNH PHÚC GIA Đ̀NH
HT. Thích Thắng Hoan
(đăng nhiều kỳ theo báo Chánh Pháp bản giấy cho đến khi trọn tác phẩm)
(kỳ 13, tiếp theo)
5.- KIẾN H̉A CÙNG NHAU GIẢI BÀY:
(Kiến Ḥa Đồng Giải)
Kiến ḥa cùng nhau giải bày, nghĩa là thấy biết những điều hay lẽ phải th́ giải bày cho nhau cùng hiểu. Trong một gia đ́nh, tŕnh độ kiến thức của mọi người có ngang nhau th́ mới cảm thông với nhau, cho nên chồng vợ mỗi người phải:
1)- Trao Đổi Ư Kiến Với Nhau Cùng Hiểu:
Bước chân vào đời, không ai tự hào rằng ḿnh thông hiểu hết mọi mặt của lẽ sống và cũng không ai có kinh nghiệm lăo luyện hết mọi nghề theo nhu cầu cho gia đ́nh mà không cần đến sự học hỏi của kẻ khác, nhất là sự phức tạp của xă hội quan hệ đến cuộc sống của con người. Người giỏi về phương diện kỷ sư nông nghiệp nhưng không giỏi về ngành khoa học cơ giới, người giỏi về ngành bác sĩ trị liệu thân bệnh nhưng không giỏi về chuyên môn trị liệu tâm bệnh,..v..v.... Trong tinh thần duyên sanh, sự sống c̣n của chúng ta không thể thiếu những ngành chuyên môn cung ứng, kể cả chuyên môn về tinh thần cho mặt tâm linh. Do đó chúng ta cần phải thâu thập những ư hiến hay bên ngoài để bổ túc cho đời sống của chúng ta mỗi ngày được tốt đẹp hơn. Cho nên một gia đ́nh muốn đạt được những thành quả tốt đẹp cho cuộc sống, người chồng hay người vợ, bất cứ ai đă thâu thập được bất cứ điều ǵ hay hoặc những kinh nghiệm nào tốt ở bên ngoài cần phải trao đổi cho nhau cùng hiểu cùng thông suốt để cùng nhau chia xẻ và cùng bổ túc cho nếp sống gia đ́nh ngày thêm thăng tiến. Có hiểu biết có thông suốt như nhau th́ mới có sự ḥa hợp cùng một nhịp điệu trong việc xây dựng hạnh phúc gia đ́nh. Đă sống chung với nhau nếu kiến thức bất đồng, không cùng hiểu biết, không cùng thông suốt, kẻ th́ thấy xa, người th́ thấy gần, kẻ th́ quan niệm sâu sắc, người th́ quan niệm nông cạn, t́nh trạng như thế th́ không thể nào thành công trong cùng một ư hướng xây dựng.
Nhưng chúng ta cần nên nhận thức rằng, không phải tất cả những điều tốt trong xă hội đều là nhu cầu thiết yếu của gia đ́nh mà ở đây chúng ta cần phải biết sống hạnh tùy duyên theo hoàn cảnh, nghĩa là phải biết chọn lựa những điều tốt nào quan hệ không thể thiếu sự có măït của nó trong việc xây dựng hạnh phúc gia đ́nh làm cẩm nang cho đời sống. Nói cách khác, chúng ta nên lấy gia đ́nh làm nền tảng và chọn những điều tốt nào theo nhu cầu của gia đ́nh mà không nên chạy theo sự phồn hoa của xă hội mà khả năng gia đ́nh không đáp ứng nỗi, đúng với châm ngôn: �Liệu cơm gắp mắm.
Nói tóm lại, sống chung trong một gia đ́nh, chúng ta cần phải trao đổi với nhau những ư kiến hay và những điều kinh nghiệm tốt mà chúng ta đă thâu nhặt được từ bên ngoài để cùng nhau hiểu biết cùng nhau chia xẻ và chỉ áp dụng những hiểu biết nào, những kinh nghiệm nào mà nhu cầu gia đ́nh cần thiết phải có.
2)- Chia Xẻ Với Nhau Khi Bị Thất Bại:
Trên tinh thần đồng lao cộng khổ, vui cùng hưởng khổ cùng chịu, chồng vợ khi người nào gặp phải những hoàn cảnh trái ngang như bị thất nghiệp hay làm ăn bị thất bại..v..v.... th́ người kia phải có tinh thần thông cảm, nên chia xẻ và an ủi, khuyến khích cho họ lên tinh thần để đủ sức đương đầu với những trở ngại dồn dập đưa đến. Trong những hoàn cảnh đó, người chồng hay người vợ khi gặp đôi chút khó khăn không nên có thái độ phũ phàng trách móc đối với bạn đời của ḿnh đang trong t́nh trạng khổ đau lo lắng và cũng không nên tự ḿnh rẻ sang lối khác chạy theo sự tham vọng riêng tư vô t́nh đưa tâm trạng kẻ bị thất bại vào con đường quẩn trí đồng thời cũng gây tạo cho gia đ́nh đáng lư phải được êm ấm hạnh phúc trở nên xáo trộn bất an đốt cháy niềm tin của nhau.
Con người nên biết rằng cuộc đời không phải tuyệt đối, luôn luôn có hai mặt: có tốt có xấu, có thạnh có suy, có lúc sung sướng tràn đầy và cũng có khi đau khổ giăng mắc bủa vây. Con người sống trong cuộc đời khi nắm bắt được những may mắn đến với ḿnh không nên có thái độ tự hào và khi gặp lúc những bất hạnh bủa vây cũng không nên thối chí ngả ḷng mà phải giữ vững niềm tin chờ cơ hội một ngày nào đó b́nh minh sẽ trở lại.
Giữ vững niềm tin có nghĩa là giữa chồng và vợ phải hợp tác chặt chẽ với nhau, chia xẻ niềm đau cho nhau trong mọi hoàn cảnh để đủ can đảm đương đầu trước những khó khăn mang đến và tin tưởng đời sống của ḿnh sau cơn gió lốc đi qua nó sẽ tươi sáng trở lại.
Muốn giữ vững niềm tin để chia xẻ với nhau khi bị thất bại, chồng và vợ phải chọn lấy hạnh phúc gia đ́nh làm nền tảng căn bản để vượt qua mà ở đây không phải chọn lấy chủ nghĩa cá nhân làm nhu yếu cho lẽ sống. Chồng hay vợ nếu như chọn lấy chủ nghĩa cá nhân làm nhu yếu cho lẽ sống th́ vô t́nh đạp đổ nền tảng hạnh phúc gia đ́nh trong việc sống chung trở nên rả nát và cũng từ đó hạnh phúc cá nhân sẽ mất đi điểm tựa về mặt tâm linh rồi đưa đời sống con người tuột dần xuống vực thẩm của hố sâu đau khổ. Cho nên đôi chồng vợ phải ư niệm rơ tinh thần đồng lao cộng khổ mặc dù gặp bất cứ hoàn cảnh nào trong cuộc đời thăng hay trầm, vinh hay nhục cùng nhau đồng tâm chia xẽ một cách chân thành th́ không bao giờ cản trở được bước tiến của ḿnh trên con đường xây dựng nếp sống an lạc hạnh phúc chân thật.
3)- Biết Cách Sống Để Được Hạnh Phúc Bền Lâu:
Cổ Đức có câu: �Khôn cũng chết, dại cũng chết, biết mới sống�. Khôn gọi cho đủ là khôn ngoan lanh lợi, nghĩa là người có trí khôn biết phân biệt lợi hại phải quấy, biết hoạt bát xoay trở, biết cách nói năng lanh lợi hấp dẫn. Dại là dại khờ đần độn, nghĩa là người ngu dại tối dạ, chậm chạp, ít hiểu biết, ít phân biệt phải quấy, thua kém đủ mọi mặt. Biết là nhận biết, nghĩa là người nhận chân được sự việc đă xảy ra và biết ḿnh sống như thế nào cho hợp lư.
a)- Khôn Cũng Chết:
Chữ chết ở đây có nghĩa là bị chết v́ đói khổ. Khôn cũng chết, nghĩa là người khôn ngoan lanh lợi rồi sẽ bị chết v́ đói khổ do bởi thất bại mọi mặt trong trường đời. Trong trường đời, người nào tỏ ra ḿnh khôn ngoan lanh lợi xuất sắc hơn hết th́ sẽ bị mọi người ganh ghét và mỗi khi ganh ghét th́ họ t́m đủ mọi cách bao vây, ruồng bỏ, cô lập, nhằm mục đích phá hoại bước tiến của họ không cho ngóc đầu lên trong xă hội và cố đẩy họ rơi vào hố thẩm của khổ đau trong cuộc đời cho thỏa dạ.
Theo lẽ sự sống của chúng ta quan hệ chặt chẽ vô cùng với xă hội trong mọi hoàn cảnh với tinh thần đùm bọc chở che đúng với câu tục ngữ: �Bà con xa không bằng lối xóm gần� mà ở đây chúng ta v́ nổi bật sự khôn ngoan lanh lợi cho nên bị xă hội ganh ghét ruồng bỏ th́ làm sao sóng yên gió lặng được, v́ thế châm ngôn mới có câu �Khôn cũng chết.
b)- Dại Cũng Chết:
Dại cũng chết, nghĩa là người dại khờ đần độn thiếu hiểu biết, gặp đâu tin đó cho nên thường bị người đời lợi dụng đến tận cùng xương tủy, đến khi hết sôi rồi việc liền bị đào thải, vắt chanh bỏ vơ, sống lây lất bên dĩa hè của xă hội cho đến trút hơi thở cuối cùng, v́ thế châm ngôn có câu �Dại cũng chết.
c)- Biết Mới Sống:
Biết mới sống, nghĩa là người phải biết cách sống mới được hạnh phúc bền lâu. Người biết cách sống nghĩa là người không phải hạng dại khờ đần độn và cũng không phải thuộc về hạng khôn ngoan lanh lợi như tŕnh bày ở trước.
*)- Hạng dại khờ đần dộn là hạng không có trí tuệ sáng suốt và hạng này cần tu tập đào luyện để có trí tuệ sáng suốt; người có trí tuệ sáng suốt mới có thể chẳng những hiểu rơ mặt thật và mặt trái của tất cả pháp mà c̣n có thể hiểu rơ toàn diện và cả đến chiều sâu (phía bên trong) của tất cả pháp.
*)- C̣n hạng khôn ngoan lanh lợi cũng không phải là hạng có trí tuệ sáng suốt. Hạng khôn ngoan lanh lợi luôn luôn sống bằng xảo thuật để đạt đến mục tiêu của sự ham muốn mà không thấy được những tai họa ở phía sau, chỉ biết những lợi dưỡng trước mắt mà không đoán được những biến cố sẽ đưa đến ở tương lai. Đă vậy khi đắc thế họ c̣n thường hay tỏ thái độ cao ngạo tự đắc mục hạ vô nhân.
*)- Riêng hạng biết cách sống để được hạnh phúc là hạng người có trí tuệ biết trước được những hậu quả của sự việc và biết dự trù để tránh khỏi những hậu quả đó xảy đến. Nghĩa là hạng người biết cách sống phải có trí tuệ nhận thấy rơ rằng cuộc đời luôn luôn nằm trong ṿng tương đối hết ngày rồi đến đêm hết đêm rồi đến ngày, hết nước lớn rồi đến nước ṛng hết nước ṛng rồi lại đến nước lớn , hết thạnh rồi đến suy hết suy rồi lại đến thạnh, hết may mắn rồi đến rủi ro hết rủi ro rồi đến may mắn trở lại, không có ǵ tuyệt đối cả, cứ xoay tṛn măi cho đến bất tận, đó là định luật vô thường và luân hồi cố hữu của vũ trụ và tất cả pháp hữu vi trong đó có chúng ta đều không thoát khỏi hai định luật này chi phối.
Người biết cách sống, khi được may mắn, gặp chỗ làm ăn phát tài đừng tự hào, đừng buông thả, phải dự trù khi bị thất nghiệp và nếu có dự trù trước khi bị thất nghiệp khỏi phải lo âu mọi mặt, chờ thời gian hết cơn bỉ cực đến hồi thới lai, rồi sẽ có chỗ làm ăn khác phát triển trở lại, các việc khác cũng thế. Hơn nữa ḿnh trong lúc được hưng thạnh, không ỷ lại tài năng, không tự phụ sự khôn ngoan lanh lợi, tạo được sự thương yêu với mọi người, nhờ đó khi bị sa chân thất thế được mọi người chung quanh thương yêu che chở yên ḷng trong thời gian chờ cơ may sẽ đến. Nguyễn Du thường nhắc nhỡ rằng: �Có tài đừng cậy chi tài, chữ tài liền với chữ tai một vần�, nghĩa là người biết sống theo tinh thần duyên sanh th́ đừng cậy nơi tài năng khôn ngoan lanh lợi của ḿnh mà phải cần đến mọi người chung quanh tin tưởng thương yêu hổ trợ, che chở khi gặp phải cơn mưa nắng trở trời. Những hạng thấy rơ thế sự cuộc đời luôn luôn đổi thay như thế và theo t́nh thế sống biết dự trù trước chính là những người biết cách sống để được hạnh phúc bền lâu.
4)- Khuyến Khích Nhau Trong Việc Tu Học, Phước Thiện:
Như chúng ta đă biết, thân bệnh th́ nhờ y dược của bác sĩ để trị liệu, c̣n tâm bệnh th́ phải nhờ đến pháp dược của đức Phật trị liệu mới có thể an lành. Pháp dược của đức Phật chính đức Phật đă ra toa sẵn và theo đức Phật chính ḿnh tự trị liệu cho ḿnh mà không ai có thể thay thế trị liệu cho ḿnh, nghĩa là chính ḿnh phải tự uống lấy mà không ai có thể kể cả đức Phật uống thế cho ḿnh. Nói cách khác đức Phật muốn cho ḿnh trở thành một vị lương y để chính ḿnh tự trị lấy cho ḿnh. Muốn trở thành vị lương y để trị tâm bệnh, theo Phật dạy chúng ta phải chuyên cần tu học Phật Pháp là những toa thuốc Dược Vương Dược Thượng tự uống vào mới ngỏ hầu giải thoát căn bệnh khổ đau trầm kha trong tâm linh của chúng ta và nhờ đó những hạnh phúc thực sự chân thật mới gặt hái được cho ḿnh. Đức Phật chỉ là người gia hộ yểm trợ phương tiện mà không phải là người cứu rổi hay chuộc tội cho ḿnh. Thế nên đôi chồng vợ muốn đạt được hạnh phúc chân thật bền lâu cần phải khuyến khích nhau tu học Phật Pháp để trở thành vị lương y thâm diệu trong việc trị liệu tâm bệnh cho nhau.
(c̣n tiếp)