TÍN TÂM MINH

của Tam Tổ Tăng Xán

Trúc Thiên

 

Tam Tổ Tăng Xán

 

 

Tín Tâm Minh là bài minh luận về ḷng tin. Tác giả là Tăng Xán (?–606), tổ thứ ba của Thiền Trung Hoa, đời nhà Tùy.

Minh là bài răn, chép lại hoặc khắc in để ghi nhớ, và ở đây là bài tự thuật lại kinh nghiệm của bản thân ḿnh. Tín Tâm là ḷng tin. Nhưng ở đây không phải là ḷng tin thường, thường gọi là tín ngưỡng. Thiệt vậy, đem chữ “tín” ghép vào chữ “tâm”, người xưa đă phá hết giới hạn của ḷng tin mà trực tiếp nhắm ngay vào trung tâm điểm của sanh hoạt đạo giáo. Nhứt là từ ngày bồ tát Mă Minh viết bộ sách “Đại Thừa khởi tín luận” (luận về sự phát khởi ḷng tin theo giáo lư Đại Thừa) th́ chữ “tín” mang thêm một màu sắc siêu h́nh và tuyệt đối của phép nội quán, và có thể coi như là đồng nghĩa với “ngộ”. Và “ngộ” ấy chẳng phải cái ǵ khác hơn là “khởi tín”.

“Khởi tín là ư thức cái giác tánh bổn lai của ḿnh. Khởi tín là trở về chính ḿnh, trở về tự thể của chính ḿnh” (Suzuki)

Vậy, Tăng Xán viết Tín Tâm Minh cũng như Huyền Giác viết Chứng Đạo Ca, đều mô tả lại sự tâm chứng của hai ngài về Thực tại tối thượng của đạo giáo. Thực tại ấy là ǵ? Không ai có thể nghĩ ǵ được về Thực tại ấy v́ một lẽ rất dễ hiểu là Thực tại ấy là kết quả của một sự tu chứng chớ không phải của một ư nghĩ. V́ không có ư nghĩ nên Thực tại ấy siêu việt tất cả giới hạn của ư nghĩ, nói đúng hơn, tất cả mâu thuẫn (thiện ác, nghịch thuận, phàm thánh, phiền năo niết bàn...) do ư nghĩ tạo ra. Nói thế không nghĩa giác ngộ là phá bỏ tất cả cặp mâu thuẫn để siêu lên ở trạng thái thứ ba nào đó. Không, không hề có trạng thái thứ ba dựng mới lên, mà cũng không hề có việc nắm lấy cũng như bỏ đi. Không có ǵ để “xả” mà cũng không có ǵ phải “thủ”. Trái lại, tất cả mâu thuẫn đều ḥa đồng trong nhau, đều “viên dung vô ngại”.

Viên dung nghĩa là trắng tức là đen, đen tức là trắng.

Vô ngại nghĩa là “đen vẫn là đen mà trắng vẫn là trắng”.

Nói một cách khác, một vật đồng thời vừa là chính nó vừa chẳng phải là chính nó. Đó là luận lư Bát Nhă. Đó là đại bí mật của đạo giáo–và của cuộc sống.

Cho nên trong cuộc sống, người ngộ đạo không phá thế gian để chứng Niết bàn, không ĺa sanh tử luân hồi mà vẫn thoát ly sanh tử luân hồi, không xả tục mà xuất trần. Đó là tất cả tinh thần nhân bản của đạo Phật.

 

 

TÍN TÂM MINH

 

Đạo lớn chẳng ǵ khó

cốt đừng chọn lựa thôi

quư hồ không thương ghét

th́ tự nhiên sáng ngời

 

Sai lạc nửa đường tơ

đất trời liền phân cách

chớ nghĩ chuyện ngược xuôi

th́ hiện liền trước mắt

 

Đem thuận nghịch chỏi nhau

đó chính là tâm bịnh

chẳng nắm được mối huyền

hoài công lo niệm tịnh

 

Tṛn đầy tợ thái hư

không thiếu cũng không dư

bới mảng lo giữ bỏ

nên chẳng được như như

 

Ngoài chớ đuổi duyên trần

trong đừng gh́ không nhẫn

cứ một mực b́nh tâm

th́ tự nhiên dứt tận

 

Ngăn động mà cầu tịnh

hết ngăn lại động thêm

càng trệ ở hai bên

thà rơ đâu là mối

 

Đầu mối chẳng rơ thông

hai đầu luống uổng công

đuổi có liền mất có

theo không lại phụ không

 

Nói nhiều thêm lo quẩn

loanh quanh măi chẳng xong

dứt lời dứt cho quẩn

đâu đâu chẳng suốt thông

 

Trở về nguồn nắm mối

dơi theo ngọn mất tông

phút giây soi ngược lại

trước mắt vượt cảnh không

 

Cảnh không tṛ thiên diễn

thảy đều do vọng kiến

cứ ǵ phải cầu chơn

chỉ cần dứt sở kiến

 

Hai bên đừng ghé mắt

cẩn thận chớ đuổi tầm

phải trái vừa vướng mắc

là nghiền đốt mất tâm

 

Hai do một mà có

một rồi cũng buông bỏ

một tâm ví chẳng sanh

muôn pháp tội ǵ đó

 

Không tội th́ không pháp

chẳng sanh th́ chẳng tâm

tâm theo cảnh mà bặt

cảnh theo tâm mà ch́m

 

Tâm là tâm của cảnh

cảnh là cảnh của tâm

ví biết hai đằng dứt

rốt cùng chỉ một không

 

Một không, hai mà một

bao gồm hết muôn sai

chẳng thấy trong thấy đục

lấy ǵ mà lệch sai

 

Đạo lớn thể khoan dung

không dễ mà chẳng khó

kẻ tiểu kiến lừng khừng

gấp theo và chậm bỏ

 

Chấp giữ là nghiêng lệch

dấn tâm vào nẻo tà

cứ tự nhiên buông hết

bổn thể chẳng lại qua

 

Thuận tánh là hiệp đạo

tiêu dao dứt phiền năo

càng nghĩ càng trói thêm

lẽ đạo ch́m mê ảo

 

Mê ảo nhọc tinh thần

tính ǵ việc sơ thân

muốn thẳng đường nhứt thặng

đừng chán ghét sáu trần

 

Sáu trần có xấu chi

vẫn chung về giác đấy

bậc trí giữ vô vi

người ngu tự buộc lấy

 

pháp pháp chẳng khác pháp

do ái trước sanh lầm

há chẳng là quấy lắm

sai tâm đi bắt tâm

 

Mê sanh động sanh yên

ngộ hết xấu hết tốt

nhứt thiết việc hai bên

đều do vọng châm chước

 

Mơ mộng băo không hoa

khéo nhọc ḷng đuổi bắt

chuyện thua được thi phi

một lần buông bỏ quách

 

Mắt ví không mê ngủ

mộng mộng đều tự trừ

tâm tâm ví chẳng khác

th́ muôn pháp nhứt như

 

Nhứt như vốn thể huyền

bằn bặt không mảy duyên

cần quán chung như vậy

muôn pháp về tự nhiên

 

Đừng hỏi v́ sao cả

th́ hết chuyện sai ngoa

ngăn động chưa là tịnh

động ngăn khác tịnh xa

cái hai đà chẳng được

cái một lấy chi mà...

 

Rốt ráo đến cùng cực

chẳng c̣n mảy quỹ tắc

b́nh đẳng hiệp đạo tâm

im bặt niềm tạo tác

 

Niềm nghi hoặc lắng dứt

ḷng tin ḥa lẽ trực

mảy bụi cũng chẳng lưu

lấy ǵ mà kư ức

bổn thể vốn hư minh

tự nhiên nào nhọc sức

 

Trí nào suy lượng được

thức nào cân nhắc ra

cảnh chân như pháp giới

không người cũng không ta

 

Cần nhất hăy tương ưng

cùng lẽ đạo bất nhị

bất nhị th́ ḥa đồng

không ǵ chẳng bao dong

 mười phương hàng trí giả

đều chung nhập một tông

 

Tông này vốn tự tại

khoảng khắc là vạn niên

đều có không không có

mười phương trước mắt liền

 

Cực nhỏ là cực lớn

đồng nhau, bặt cảnh duyên

 

Cực lớn là cực nhỏ

đồng nhau, chẳng giới biên

 

Cái đó là cái không

Cái không là cái có

 

Ví chửa được vậy chăng

Quyết đừng nên nấn ná

 

Một tức là tất cả

Tất cả tức là một

 

Quư hồ được vậy thôi

Lo ǵ chẳng xong tất

 

Tín Tâm chẳng phải hai

Chẳng phải hai Tín Tâm

 

Lời nói làm đạo dứt

Chẳng kim cổ vị lai

 

 


 
Bài vở đóng góp xin gửi về: baivochanhphap@gmail.com
Copyright © 2009 Chanh Phap Newspaper
Last modified: 03/03/11