Thư ṭa soạn số 103
(tháng 06.2020)
|
Thư ṭa soạn số 103
(tháng 06.2020)
VỌNG TƯỞNG
Đàn chim bay ngang phố. Xao xác tiếng cánh vỗ. Con quạ già trên nhánh cây hè phố ngước nh́n một lúc, rồi im lặng sà xuống đất, nhảy ḷ c̣ vài bước với một chân bị què, tiếp tục kiếm ăn.
Phố im lạ thường. Những con đường vắng xe đă vơi mùi khói xăng từ những ngày trước. Lan tỏa đâu đây hương bạch đàn ḥa lẫn với mùi nước cống vẫn ngày đêm chảy ngầm dưới ḷng đất. Thỉnh thoảng có tiếng c̣i hụ của xe cứu thương băng ngang góc phố xa. Khách bộ hành mang khẩu trang chỉ chừa lại hai mắt ngầu đục sau gọng kiếng râm, không sao nh́n ra được vẻ đẹp tráng lệ của một b́nh minh tràn ngập nắng tàn xuân.
Gió mai lành lạnh trong công viên thành phố. Ông già ngồi phơi nắng trên chiếc ghế gấp mang theo từ nhà. Hai vợ chồng trẻ khoác áo gió dắt chó đi bộ quanh băi cỏ xanh. Một cơn gió mạnh thổi qua làm cho những hàng cây rùng ḿnh buông lá úa. Giờ không phải mùa thu, cũng chưa vào hạ, mà lá vàng vẫn rơi lác đác, trông như những cánh bướm cải nhởn nhơ trong gió. Nhưng không, chỉ trong thoáng chốc, những cánh bướm đă nằm im trên lá cỏ. Những đợt gió tiếp theo không c̣n kéo theo lá. Chỉ có hơi lạnh phả trên da ông già mặc áo ngắn tay v́ đinh ninh hôm nay trời nóng.
Vài con quạ tưởng rằng có thể làm tan tác một đàn chim.
Anh nài nhỏ bé vẫn luôn tin rằng có thể chế ngự con voi suốt đời.
Cáo mượn oai hùm, qua năm tháng, quên mất cái oai của ḿnh chỉ là vay mượn dựa dẫm mà có; cứ đinh ninh như thật rằng muôn loài đều ngưỡng mộ và tuân phục phong độ của chính ḿnh.
Những con người, chỉ với vẻ ngoài của làn da, mặc nhiên tự nhận ḿnh như là hàng thượng đẳng của nhân loại, vênh vênh tự đắc ngay cả khi phải sống trong nghèo cùng vật chất, và rỗng tuếch tri thức; xua đuổi, tấn công, mạt sát kẻ khác bằng hành vi và ngôn ngữ thiếu học.
Những người sai lầm, bày vẽ con đường sai lầm, tiếp tục uốn nắn, bẻ cong lịch sử để giành phần chính nghĩa cho sai lầm phe phái của ḿnh; và vẫn ngoan cố ngụy tạo những âm mưu, gán ghép sai lầm cho những ai đối nghịch.
Những người u mê, nhắm mắt giương cờ, trương biểu ngữ, bày tỏ sự sùng bái của ḿnh với biểu tượng ngoa ngụy, xấu-ác; tưởng rằng biểu tượng này sẽ măi đi vào tâm tưởng và sự nghiệp đời đời của muôn dân.
Và con người, với trí thông minh, sáng tạo, như là đặc quyền tối ưu trong muôn loài, vẫn luôn tự măn kiến thức và kinh nghiệm của ḿnh có thể chinh phục thiên nhiên, khám phá vũ trụ, chế ngự không gian (thật và ảo)...
Nhưng không, tất cả đều là vọng tưởng, là những giấc mơ hăo huyền, dù rằng hệ quả thực tế của chúng có khi kéo dài mười năm, năm mươi năm, trăm năm, thậm chí một ngh́n năm. Vọng tưởng vẫn cứ là vọng tưởng, không thể vượt qua được tính chất bất định, giả huyễn của cuộc đời.
Sóng vô thường sẽ cuốn phăng đi tất cả, bất kể địa vị, màu da, chủng tộc, bần cùng hay phú quư, trí thức hay không trí thức, phẩm hạnh hay vô đạo đức.
Cuộc sống của mỗi cá thể, hay tập thể, là nguyên nhân và cũng là kết quả từ một vơng lưới trùng trùng vọng tưởng, chẳng biết đâu là mắc xích khởi đầu hay kết thúc. Chỉ khi nào ngồi trong tịch lặng, bốn mươi chín ngày đêm thiền quán thâm sâu như một lần đạo sĩ Gotama bên sông Ni-liên (1), mới bẻ găy được đầu mối của mê vọng, tham ái (2); hay như một lần hốt nhiên bừng sáng trí tuệ khi trực nhận nguyên lư vô thường duyên sinh qua mất mát, đớn đau tận cùng từ sinh, già, bệnh, chết.
Không tỉnh thức được như thế th́ con người hôm nay hay ngày mai, vẫn tiếp tục thả trôi cuộc sống của ḿnh trong ḍng mộng tưởng, vô minh.
C̣n vô minh, ái ngă là c̣n vọng động, tàn phá, hủy diệt.
Sự vọng động của những ai đó trong quá khứ hăy c̣n lưu đậm dấu tích trong tâm tưởng người nay. Hăy chiêm nghiệm và học bài học từ những đổ nát ấy. Hăy ngưng lại mọi thứ manh động, tham lam và tật đố, oán hận và tranh chấp (3). Hăy ngưng lại những toan tính, âm mưu, sục t́m bả danh lợi rơi rớt lại trong tàn tích hoang phế.
Niềm b́nh an chỉ có được khi mọi thứ vọng tưởng lắng xuống, lắng xuống.
Con quạ già lủi thủi đi về hướng băi tha ma khi đàn chim vỗ cánh trên trời cao, bay về nơi yên tĩnh.
Chó dạo công viên chỉ gầm gừ một chút với người ngược hướng, rồi cũng theo chủ về nhà.
Đâu đó trên non cao, nước từ nguồn xa vẫn tiếp tục róc rách chảy ra sông, đổ về biển lớn.
Lăo già thiếp đi trong giấc ngủ ngắn. Trở ḿnh tỉnh giấc th́ mặt trời đă lên cao.
____________
(1) Cội cây bồ-đề bên sông Ni-liên-thuyền (Nairanjana) là nơi đức Phật thành đạo.
(2) Đạo sĩ (họ) Gotama là cách của những người đương thời gọi đức Phật. Khi chứng được thánh trí dưới cội bồ-đề sau 49 ngày đêm đi vào đại định, đức Phật đă thốt lên rằng: “Ta lang thang trong ṿng luân hồi qua bao kiếp sống, t́m măi mà không gặp kẻ làm nhà. Đau khổ thay kiếp sống cứ tái diễn măi! Hỡi kẻ làm nhà! Nay ta gặp được ngươi rồi. Ngươi không thể làm nhà nữa. Cột và đ̣n tay của ngươi đều găy cả, nóc và xà nhà của ngươi đă tan vụn rồi. Ta đă chứng đắc Niết bàn, bao nhiêu dục ái đều dứt sạch” (Kinh Pháp Cú, câu 153-154, HT. Thích Thiện Siêu dịch). Kẻ làm nhà ở đây được hiểu là vô minh, tham ái, khởi nguyên cho sự vận hành của sinh-tử luân-hồi.
(3) “Những ai bị chế ngự bởi phẫn nộ và oán hận, ngụy thiện và năo hại, tham lam và tật đố, giảo hoạt và man trá, ác dục và tà kiến; những người ấy không tôn kính Phật, không tôn kính Pháp, không tôn kính Tăng, không nỗ lực hoàn thiện các học giới. Những người như vậy thường xuyên gây tranh chấp, tranh luận trong Tăng; gây bất ổn và khiến nhiều người không được an lạc.” (Pháp Diệt Tránh, Thích Nguyên Chứng biên tập, Như Như xuất bản năm 2008, trang 15)
TRỞ LẠI TRANG HỘP THƯ T̉A SOẠN