Thư ṭa soạn số 69
(tháng 08.2017)
|
Thư ṭa soạn số 69
(tháng 08.2017)
GIẢI TRỪ KHỔ ĐAU, NGƯỢC ĐĂI
Khát vọng tự do là khát vọng muôn thuở của con người kể từ khi những cá nhân và gia đ́nh, v́ nhu cầu an sinh mà tiến đến việc sống quần tụ trong bộ lạc, xă hội, lănh thổ, quốc gia. Sự quần cư càng lớn, luật lệ chung càng phức tạp và g̣ bó hơn theo thời gian. Người ta đă phải đánh đổi một phần tự do của ḿnh để được bảo vệ trong khuôn khổ đời sống tập thể. Đến khi khung luật tập thể bị lạm dụng quá mức bởi những kẻ tự cho ḿnh có quyền chế tác, ban hành và giải thích tùy tiện theo quyền lợi cá nhân và đảng phái, th́ bất công xă hội càng sâu dầy, khiến cho thống khổ d́m ngập con người dưới mức không thể chịu đựng được nữa. Khát vọng tự do bật lên thành tiếng nói, và dần đi vào hành động.
Đối với hành giả theo Phật, đó không chỉ là khát vọng mà là bản nguyện: giải thoát khổ đau tự bản chất (1), đồng thời hướng đến việc giải trừ những ngược đăi, bất công từ xă hội, bằng hành động thực tiễn (cứu khổ, ban vui), bằng ái ngữ (tiếng nói của thương yêu, cảm thông), và bằng đại bi tâm (từ bi vô lượng).
Tinh thần của Vu-lan (Ullambana), dù theo truyền thống nam hay bắc truyền, nên như thế: là bản nguyện cứu khổ, không chỉ cho người chết (như tín ngưỡng “xá tội vong nhân” nơi cơi âm), mà quan trọng nhất là cho nhân sinh, cho người sống.
Sống và dấn thân vào đời ác-trược, người con Phật không thể dửng dưng, vô cảm trước nỗi thống khổ vô vàn của số đông.
Không có ǵ sai trái khi lên tiếng bảo vệ quyền sống của con người, của chúng sanh.
Không có ǵ mâu thuẫn giữa ḷng từ bi và tiếng nói hay hành động uy dũng khi cần thiết, để phản tỉnh những người vô minh xấu-ác bách hại sinh linh, tước đoạt quyền tự do của con người.
Lưu Hiểu Ba — khôi nguyên Nobel Ḥa B́nh năm 2010, người vừa mất vào ngày 13.7.2017 trong ngục tù Trung quốc v́ bệnh ung thư gan — không phải là một phật-tử đúng nghĩa, nhưng tiếng nói, hành động và lư tưởng đấu tranh cho tự do dân chủ của ông là hành xử của một bồ-tát.
Vị bồ-tát ấy đă nói thay cho những kẻ thấp cổ bé họng khát vọng tự do của con người trong thế giới ngập tràn thống khổ nầy. Tiếng nói không gươm đao, không bom đạn, không thù hận, không có kẻ thù (2). Tiếng nói của ḷng từ bi bất bạo động tạo cảm hứng vươn dậy cho những thế hệ sau, và dư âm của nó có thể làm rung chuyển những cỗ máy độc tài bóp nghẹt tự do trên toàn hành tinh.
Vu-lan, cung kính tri ân cha mẹ và thầy dạy, đồng thời không quên tưởng nhớ những vị bồ-tát hữu danh, vô danh, một thời lừng lẫy hoặc âm thầm đi qua trần gian nầy để nói lên khát vọng tự do của con người trong mọi thời đại.
______________
(1) Tam khổ (ba cái khổ) theo giáo lư nhà Phật: Khổ-khổ (thực trạng khổ đau), Hoại-khổ (khổ đau v́ bản chất của mọi sự mọi vật là biến hoại, vô thường), và Hành-khổ (khổ đau từ vô minh, đầu mối nhân duyên của ṿng sinh tử luân hồi). Có thể hiểu Khổ-khổ là thực trạng; Hoại-khổ và Hành-khổ là bản chất, nguyên do.
(2) “No Enemies, No Hatred” (Không Kẻ Thù, Không Thù Hận) là tác phẩm của Lưu Hiểu Ba (Liu Xiaobo, 1955-2017), gồm những bài xă luận và thơ được sưu tập và hiệu đính bởi Perry Link, Tienchi Martin-Liao and Liu Xia (vợ của Lưu Hiểu Ba, cũng là một nhà thơ), chuyển dịch bởi Jeffrey Yang, xuất bản năm 2012.