Thư ṭa soạn số 56
(tháng 07.2016)
H̉A và HỢP
Bắt đầu vào hạ, trời nóng bức suốt mấy ngày liền. Băi biển đông người, nhộn nhịp già trẻ lớn bé. Những chiếc lều to màu lục được dựng lên đây đó, và những chiếc dù nhỏ đủ màu sắc được cắm rải rác khắp nơi, trông như những cánh bướm đậu nơi bờ cát trắng. Gió phần phật lay những cánh dù vải và những hàng cau ven bờ. Vài con diều với đuôi dài uốn lượn trên bầu trời xanh lơ, dịu mắt. Ngoài kia, những chiếc ca-nô lướt nhanh, vạch ngang dọc những làn sóng trắng xóa. Bầy trẻ giỡn nước, đùa sóng, rộn tiếng cười khúc khích vui tai. Vài chiếc tàu sắt lớn thả neo ngoài khơi xa. Mặt biển vạch một đường thẳng tắp ở chân trời. Nơi ấy, dường như là sự tĩnh mịch, bất động, hoàn toàn trái ngược với sự náo nhiệt vui vẻ nơi đây. Và xa hơn, xa hơn, với vạn dặm đại dương trùng trùng sóng nước, là biển quê hương. Ḷng chợt chùng xuống một nỗi buồn.
Sữa ḥa với nước sẽ không thấy đâu là nước, đâu là sữa. Muối ḥa với nước, là nước biển, chỉ có một vị mặn. Hóa chất độc hại ḥa vào nước biển th́ khó thấy đâu là hóa chất, đâu là nước biển; nhưng nếm hay xúc chạm th́ có thể tử vong. Vậy, hợp sẽ đưa đến ḥa, trong khi ḥa mà không hợp tất sẽ có dị ứng, phản ứng. Ḥa không có hợp th́ ḥa chỉ là h́nh thức, gượng gạo, trước sau ǵ cũng dẫn đến bất đồng, chống trái lẫn nhau. Độc tố đem vào đất (lănh thổ), nước (lănh hải), có thể hủy diệt nhiều mầm sống. Tốt nhất là không đem vào; mà đă lỡ đem vào, biết là gây họa, th́ phải tẩy độc đi. Lănh đạo đất nước không phải là chủ nhân của đất nước. Đất nước nầy là của dân. Người xưa thường nói “quan một thời, dân ngh́n đời” là thế. Quan chỉ là kẻ thừa hành ư nguyện của dân trong một giai đoạn; dân mới làm chủ đất nước trong mọi thời. Làm chủ, dân có quyền biểu đạt nguyện vọng của họ để quan thi hành. Không thể gọi là một đất nước dân chủ khi dân không có quyền. Lănh đạo tổ chức (tôn giáo, giáo hội…) không phải là chủ nhân của tổ chức. Tổ chức nầy là của toàn thể thành viên (dù có một vài nhân tố dựng lập giai đoạn đầu). Lănh đạo chỉ là người đại diện tổ chức trong một giai kỳ, không phải là miên viễn. Thành viên, toàn thể thành viên của một tập thể, mới là chủ nhân của tổ chức. Tiếng nói và ư nguyện của thành viên là tố chất duy tŕ và phát triển tổ chức, và chỉ có năng lực của toàn thể thành viên mới đưa đến vinh quang cho tổ chức ấy. Các nhà lănh đạo (chính quyền, tôn giáo, giáo hội…) khi được ngồi vào ghế lănh đạo, thường mắc phải ảo tưởng và ḷng tự thị rằng ḿnh được làm chủ cái tập thể nầy, có thể toàn quyền quyết định mọi thứ, coi thường kẻ dưới, coi thường tập thể, khoa trương về những thành tựu chung như thể do chính ḿnh làm nên. Ảo tưởng nầy dựng lên một bản ngă to tướng, cồng kềnh, kịch cỡm, lệch khỏi quỹ đạo của đám đông, tạo nên sự bất ḥa, bất hợp đối với quần chúng. Dân chủ của đất nước tự do cũng là dân chủ của các tổ chức tôn giáo, giáo hội tiến bộ. Đặc biệt là đối với tổ chức tăng đoàn Phật giáo nói chung, giáo hội – tông phái nói riêng, không thể không có dân chủ. Trong tập thể những người con Phật hướng về giải thoát giác ngộ, không có thứ bậc chủ/tớ, mà chỉ có tôn ty của đạo đức vô hành, của giới luật nghiêm minh. Giới luật là nền tảng của thanh tịnh; thanh tịnh là chất liệu cho ḥa hợp. Không thanh tịnh th́ khó ḷng có ḥa hợp trong tăng-đoàn, mà thiếu ḥa hợp th́ cũng không thể gọi là một tập thể thanh tịnh. Khiếu kiện, kêu oan, đ̣i b́nh đẳng, đ̣i sự minh bạch về thông tin, đ̣i tự do… đều là quyền của dân, của thành viên các tổ chức, lănh đạo phải quan tâm, xem xét, t́m cách đáp ứng; lănh đạo phải gần gũi, tiếp cận quần chúng, không thể làm ngơ chứ đừng nói là tỵ hiềm, xoi mói, đố kỵ, trấn áp, bắt giam, giết hại! Thế mà ở nơi nầy, nơi kia, đất nước đă phải như thế, và lănh đạo đă là những người như thế. Tại sao không ḥa hợp mà chỉ thấy sự bất ḥa, ô hợp? Làm thế nào để một đất nước, một tổ chức (chính trị, tôn giáo) có sự an vui, ḥa hợp? — Hăy là sữa tan trong nước, là muối tan trong biển. Nghĩa là những người lănh đạo hăy quên ḿnh đi. Quên ḿnh đi để chăm lo cho nước cho dân th́ dân nhớ măi. Đă không lo cho nước mà c̣n hại nước, nước sẽ đắm thuyền.
|