NẾU
HT. Thích Trí Chơn
Chúng ta ai cũng đều ước mơ được sống trong một thế giới hoàn toàn tốt đẹp. Một thế giới ít có sự đau khổ về vật chất và tinh thần. Một thế giới mà con người bớt lo âu về nỗi sống chết. Một thế giới mà những con vật hiền lành không c̣n sợ những kẻ ác tâm giết hại chúng. Một thế giới mà chính con người không c̣n hành động lang sói với con người nữa.
Nếu phỏng chúng ta nói đó là điều có thể thực hiện, chắc có nhiều kẻ không khỏi la lên bảo: “Làm sao có thể thực hiện được?” Nếu các Phật tử cũng như mọi tín đồ Thiên chúa đều thực hành đúng những giới cấm của đức Phật và những điều răn của Chúa th́ thế giới này có thể thay đổi được không? Mọi vấn đề quan yếu đều do ở nơi chữ Nếu bé nhỏ này.
Điều răn trước nhất của tín đồ Thiên chúa là ǵ? “Con không được giết”. Và giới cấm đầu tiên của người Phật tử là chi? “Phật tử không được sát sanh”. Nghĩa là người Phật tử không bao giờ có quyền giết hại bất cứ một sinh vật nào, bởi lẽ trong Kinh Pháp Cú đức Phật đă dạy: “Mọi người đều sợ h́nh phạt (gươm súng) mọi người đều sợ chết. Vậy hăy xét bụng ta ra bụng người, đừng giết và đừng bảo giết. Mọi người đều sợ h́nh phạt, mọi người đều ham sống. Vậy hăy suy bụng ta ra bụng người, chớ giết và chớ bảo giết”.
Chính bởi sự giết hại loài vật, tàn sát cá nhân cùng nhiều kẻ khác của chúng ta đă khiến cho nỗi thống khổ ở thế giới này luôn luôn tồn tại, tăng thêm măi và không ai có thể thoát khỏi được nghiệp báo của ḿnh. Đó là cái luật nhân quả tự nhiên, làm ác phải gặp ác vậy.
Nếu tất cả mọi người đều giữ giới không sát sanh th́ ai dám bảo rằng cục diện thế giới đen tối này không thể thay đổi được? Nhưng thử hỏi có mấy người tin chắc rằng họ có thể giữ đúng được điều răn “Không giết hại” đó? Mặc dù rất ít, nhưng chúng ta cũng có một tia nhỏ hy vọng, một điểm sáng mờ giữa nền trời đen thất vọng, bởi lẽ lần đầu tiên trong lịch sử hiểu biết của nhân loại, con người đă ư thức được rằng chiến tranh bao giờ cũng gây nên chiến tranh và người chiến thắng cũng như kẻ chiến bại thảy đều đau khổ như nhau.
Thật là hoài công khi luôn luôn bảo với mọi người rằng: “Hận thù không thể diệt được thù hận, và hận thù chỉ có thể chấm dứt bằng t́nh thương”.Và thấy cũng chẳng lợi ích ǵ khi khuyên con người nên yêu kẻ thù của nó như thương chính nó, hoặc nói rằng t́nh thương không bao giờ có thể nẩy nở ở những kẻ c̣n xem người này hay người khác như kẻ thù. Mà chỉ cần làm thế nào để con người nhận thức được rằng trong khi nó giết hại kẻ khác, tức nó đă tự giết hại chính nó, tất nhiên con người sẽ không c̣n muốn hành động sát hại lẫn nhau nữa.
Thế giới rộng lớn ngày nay đă thu hẹp lại nhanh chóng đến nỗi không một quốc gia nào, kể cả những cường quốc thịnh vượng, có thể hoàn toàn tránh khỏi được hậu quả sụp đỗ về đạo đức cũng như kinh tế của một cuộc chiến tranh, mà h́nh như c̣n xa xôi, nhưng hiện tại nó đang đe dọa nền ḥa b́nh của toàn thể các dân tộc trên thế giới. Bất cứ một cuộc chiến tranh nào cũng là chiến tranh huynh đệ. Và có cuộc chém giết nào lại chẳng phải là cuộc tàn sát đẫm máu. Vậy muốn trở nên một con người có tâm hồn trong sạch th́ chúng ta đừng bao giờ nên dự vào những cuộc sát hại đau thương ấy. Hơn nữa, mọi đời sống của tất cả chúng sanh đều gắn chặt và cùng mật thiết liên quan.
Giáo lư của đức Phật bao hàm những lời dạy thực tiễn. Ngài thừa biết rằng nơi con người vốn có bản tánh ác. Cái “bản tính xấu” này đă hủy diệt những ǵ tốt đẹp ở con người. Nhưng đúc Phật dạy nơi con người cũng có một thiện tánh trái lại (thiện tánh này cũng sẵn có như ác tính trên). Thiện tánh đó là T́nh Thương. Nó có đủ năng lực cứu con người thoát khỏi biển đời ô trược, dẫy đầy những thảm cảnh chiến tranh tàn khốc.
Trong lúc làm kẻ khác đau khổ, con người đă tự gây đau khổ cho chính ḿnh. Đó là điều mê lầm hoặc muốn lầm mê của con người. Vô minh là nguồn gốc của mọi tội ác. V́ kém hiểu biết các định luật vật lư, con người đă mắc phải những bệnh tật. Và bởi không nhận rơ được luật nhân quả bất di bất dịch mà chúng ta đă nhầm tưởng rằng chúng ta có thể thoát khỏi được nghiệp báo của chúng ta. Chính sự mê lầm đó là căn nguyên gây nên sự hỗn loạn khổ đau của xă hội chúng ta, chứ công b́nh hay bất công thảy đểu là những hư từ vô nghĩa.
Chính nhờ ḷng từ bi bao la mà đức Phật đă trở thành “Nguồn Ánh Sáng Của Á Đông”. Chính bởi trí tuệ tuyệt vời mà Ngài đă trở nên đấng dẫn đường độc nhất cho “những người hằng mong thoát khổ”. Và cũng do đầy đủ hai hạnh Đại Trí và Đại Từ ấy mà đức Phật đă xuất hiện như một bậc “Đạo Dẫn Vô Song”, một đức Thầy cao cả có thể đưa dắt, cứu thoát con người khỏi ṿng khổ năo và diệt được kẻ thù tối hại là Vô Minh. Chính bởi vô minh mà con người đă sanh tâm ích kỷ, tham muốn vô cùng để rồi gây nên những hận thù cá nhân cũng như đoàn thể. Ḷng tham sân mù quáng đó có khác ǵ ngọn lửa hỏa diệm sơn bị dồn ép lâu năm dưới sức nóng trong ḷng quả đất để một ngày kia nó bùng phun ra ngoài những lửa và tro tai hại. Cũng vậy, chiến tranh phát khởi là bởi từ lâu đời con người đă nuôi dưỡng ở trong thâm tâm biết bao mầm mống tham lam ác độc.
Với sự hiểu biết chân chánh về cuộc đời ngắn ngủi mong manh, với một nhận thức sáng suốt là mọi sự sống của chúng sanh đều tương quan mật thiết, con người sẽ bắt đầu hiểu được rằng sự đau khổ là do con người gây ra và cũng chính con người đă trưởng dưỡng nó.
Có kẻ nào không thích ḥa b́nh? Nhưng có ai biết được rằng muốn thế giới ḥa b́nh th́ trước tiên chính tâm ḿnh phải ḥa b́nh không?
Duy nhất chỉ một con đường, một con đường đă có từ lâu, vô cùng mầu nhiệm và thiêng liêng. Đó là con đường thanh tịnh, có thể cải đổi được toàn diện nhân tính, hướng dẫn con người trong sạch trong lời nói, ư nghĩ và việc làm.
Nhưng ai sẽ theo?
Ai dám theo con đường đó?
Ai? Ồ! NẾU…!
HT. Thích Trí Chơn
Theo tạp chí Pháp ngữ “La Pensée Bouddhique” (Tư Tưởng Phật Giáo)